LEHMAN BROTHERS KORKUSU: TL AVRUPA'YI DA VURUR MU?

December 3, 2021

TL'deki rekor değer kaybı Avrupa'yı da endişelendiriyor. Alman uzman Christian Kreiß, Türkiye'nın dış borçlarını ödeyememesinin Avrupa piyasalarını da olumsuz etkileyebileceği tahmininde bulunuyor.

KÜRESEL KRİZE NEDEN OLAN LEHMAN'IN BORCU DA 613 MİLYAR DOLARDI.

Türkiye'de faiz indiriminin tetiklediği dolar ve euronun yükselişi Avrupa'da da yakından izleniyor. Türk Lirası'ndaki (TL) değer kaybı, enflasyonun yükselişi ve özellikle de yüksek döviz borçlarının Avrupa bankalarını da olumsuz etkileyebileceği endişesi hâkim. Hatta Türkiye'deki krizin, ABD tarihinin en büyük iflası olarak nitelendirilen Lehman Brothers etkisine yol açabileceği bile tartışılıyor. ABD'de 2008 yılında ülkenin büyük yatırım bankalarından Lehman Brothers'ın iflası domino etkisiyle küresel bir ekonomik krize yol açmıştı.

Peki TL'deki değer kaybı ve doların yükselişi domino etkisiyle Avrupa'yı da etkiler mi?

Almanya'daki Aalen Üniversitesi Finans ve İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Christian Kreiß'e göre "evet, etkileyebilir". Geçen hafta Telepolis adlı haber portalında yayınlanan makalesinde Türkiye'deki krizin Avrupa'yı nasıl etkileyebileceğini detaylandıran Kreiß, Uluslararası Finans Enstitüsü'nün Eylül 2021 verilerine göre Türkiye'nin döviz borcunun 2021 yılı ortası itibarıyle 576 milyar dolar olduğuna ve bu miktarın da Türkiye'nin gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 80'ini oluşturduğuna işaret ediyor.

Makalesinde Türkiye'nin döviz borcunun önemli bir miktarının önümüzdeki 12 ay içinde ödenmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Kreiß, Eylül 2021 verilerine göre ödenmesi gereken miktarın da 125 ila 168 milyar dolar olduğunun tahminedildiğini belirtiyor.

"ŞİRKETLER ÖDEME SIKINTISI YAŞAYABİLİR"

Türk şirketlerinin dış borç stokunun da 240 milyar doların üzerinde olduğunu söyleyen iktisatçı, Türk işletmecilerin iki ay öncesine göre TL üzerinden yüzde 40, beş yıl öncesine göreyse 3,4 kat daha fazla borçla karşı karşıya olduğunu kaydediyor. "Beş yıl önce bir şirket 10 milyon dolar kredi aldıysa ve o zamanki karşılığı 35 milyon liraya tekabül ediyorsa bugün aynı miktar 120 milyon lira borç anlamına geliyor" örneğini veren Kreiß, bunun şirketler için ödeme sıkıntısı yaratabileceği uyarısında bulunuyor.

İktisatçı Kreiß, Türk hükümeti ile Türk bankalarının döviz borcunun da gayri safi yurt içi hasılaya oranlarının her biri için yüzde 23 olduğunu belirtiyor. Bu hesaba göre her birinin 165 milyar 600 milyon dolar döviz borcu var demek.

Peki Türkiye döviz borçlarını ödemede sorun yaşarsa, bunun dünya ve Avrupa bankalarına etkisi ne olur?

Kurun artmasıyla borçluların ödeyemez hale gelmesi veya bazı şirketlerin iflas etmesinin dünya piyasalarına da olumsuz etki edebileceğini belirten Kreiß, zincirleme etkiyle kredileri veren uluslararası kuruluşların da zor durumda kalabileceği tahmininde bulunuyor.

2018'DE TÜRKİYE'YE 224 MİLYAR DOLAR KREDİ VERİLDİ

1930 yılında kurulan ve halen Türkiye'nin de aralarında bulunduğu 63 üyesi olan, merkez bankaları ve o ayarda mali kuruluşların üye kabul edildiği Basel merkezli Uluslararası Ödemeler Bankası verilerine göre Türkiye'ye verilen kredi miktarı 2018 yılında 224 milyar dolardı. Yine Uluslararası Ödemeler Bankasına göre Avrupa'dan Türkiye'ye en çok kredi veren bankalar 80 milyar dolarla İspanyol kuruluşları. Fransız bankalarının 35 milyar dolar, Alman bankalarının da 13 milyar dolar civarında o dönem kredi verdiği tahmin ediliyor.

Borçlanmayla dönen emlak piyasasının bu tür krizlerden daha çok etkilendiğine dikkat çeken Prof. Dr. Christian Kreiß'a göre krizler kalkınmakta olan ülkelerde daha hızlı bir şekilde güven kaybı, korku, dolayısıyla piyasalarda çalkantıya neden olabiliyor. Bugün dünyada hisse senedi, bono ve emlak piyasasında sarsıntı riskinin Lehman Brothers krizinin yaşandığı 2008'den çok daha yüksek olduğu söyleyen Kreiß, Lehman Brothers'ın krize neden olan borcunun 613 milyar dolar olduğunu hatırlatıyor.

Makalesiyle ilgili olarak DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Kreiß, TL krizinin Avrupa ve dünyayı etkileyebilecek bir krize dönüşmesi ihtimali olduğunu düşünüyor. Bunun bir diğer nedeni küresel koşulların da buna uygun olması. Küresel çaptaki borçlanmanın hiç olmadığı kadar yüksek olduğunu kaydeden Kreiß, ayrıca 2020'de koronavirüs pandemisinde orta ve küçük çaplı işletmelerin zayıfladığını ve borçlanmalarda artışa neden olduğunu dile getiriyor. Emlak fiyatlarının da 2008'den önce duruma kıyasla çok daha yüksek olduğunu söyleyen Kreiss, "Hisse senetlerinin değerleri de son 150 yılın en yüksek seviyesinde" diye de ekliyor.

AVRUPA BANKALARI KRİZİN ÜSTESİNDEN GELEBİLİR Mİ?

Almanya merkezli yatırım bankası DZ Bank uzmanlarından Sören Hettler'e göre ise Lehman Brothers kriziyle şu an içinde bulunulan kriz aynı değil. Hettler, Türkiye'de 2018'de yaşanan ekonomik çalkantı sırasında da krizin Türkiye sınırlarını aşıp aşmayacağının tartışıldığını ve yapılan değerlendirmelerde Avrupa bankalarının Türkiye kaynaklı bir krizin altından kalkabileceği sonucuna varıldığını anlatıyor. DW Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Hettler, şu anda yaşanan TL krizinin sürpriz de olmadığını ifade ediyor.

Hettler'e göre acilen yapılması gerekenin ne olduğunu anlamak için geçen yıla bakmak yeterli. Kasım 2020'de Merkez Bankası Başkanlığı görevine getirilen Naci Ağbal'ın istikrar odaklı bir para politikası izleyeceğini açıklaması ve ardından faizde artırıma gitmesinin TL'de toparlanmayı sağladığını belirten Hettler, böyle bir adımın şimdi de etki gösterebileceğini savunuyor. Enflasyonun düşürülmesinin ise daha zor olduğunu, doğru adımlar atılsa bile reel ekonomide etkisinin en az altı ayı bulacağını ifade eden Hettler, Ağbal'ın görev süresinin bunu bile görmeye yetmediğine işaret ediyor.

Hettler'e göre, TL'deki değişim uzun süredir sadece Türkiye Merkez Bankası'na endeksli. Konjonktör veya büyüme gibi faktörler kur değişimde hemen hemen hiç rol oynamıyor. Hettler, "Uluslararası döviz piyasalarında hakim olan izlenim, Merkez Bankası'nın asıl görevi olan fiyat istikrarını sağlamaya aykırı biçimde davranıp hükümetin emrine göre faizi düşürdüğü" diyor. Hettler, "Bu durum değişmediği sürece liranın kalıcı biçimde toparlanması mümkün değil" diye de ekliyor.

Bağımsız bir merkez bankası yönetiminin gerekliliğinin altını çizen Hettler'e göre TL'nin istikrarı ve enflasyonun dizginlenmesinde asıl mesele siyasi isteğin olup olmadığı.

ERDOĞAN'IN DÜŞÜK FAİZ POLİTİKASI YABANCI YATIRIMCI ÇEKER Mİ?

Prof. Dr. Christian Kreiß, Türk ekonomisinde kalıcı ve uzun vadeli yatırımların belirleyici olacağı kanaatinde. "Fabrikalar inşa ediliyor mu? Traktör fabrikası, cep telefonu fabrikası, makine sanayi veya otomobil fabrikası gibi yatırımlar ekonomiyi kalıcı şekilde güçlendirir" diyen Kreiss, "Alman gözüyle baktığımda da bir Siemens, Bosch veya bu tür şirketler, 'şu dönem gideyim Türkiye'de işletme açayım, orada üretime başlayayım' demez, sanmıyorum. Çünkü 'ekonomik sarsıntı büyük, bekleyelim' diyeceklerdir" şeklinde devam ediyor.

Kreiß sözlerini, "Bir ülkede borç miktarı birden bire dörde katlanıyorsa o ülkede Mercedes üreticisi Daimler gibi bir devin bile bunun altından kalkması mümkün değil" diye sürdürüyor. Kreiß'a göre Türkiye'nin içinde bulunduğu kriz büyük bir kur krizi ve ancak uluslararası destekle atlatılabilir. Ancak Kreiß, IMF veya yabancı bankaların kurtarmayı isteyeceğine şüpheli bakıyor ve 2008'de Lehman Brothers'ın da kurtarılmadığını hatırlatıyor.

Elmas Topcu / Deutsche Welle Türkçe

https://acikgazete.com/lehman-brothers-korkusu-tl-avrupayi-da-vurur-mu/

--

- - - - - - - - - - - - - - - -

DAG BASI
. . . . . .
Dag basindasin;
Derdin gunun hasretlik;
Aksam olmus,
Gunes batmis,
Icmeyip de ne haltedeceksin?

~Orhan Veli KANIK~

- - - - - - - - - - - - - - - -

Erdemli adam, kaygıları silip atandır.
Bir memleketin nasıl yönetildiğini anlamak mı istiyorsunuz, onun müziğine kulak veriniz.
Nerede güzel eserlerden oluşmuş bir uyum vardır; orada adalet ve erdem hüküm sürer.

~Konfiçyus~

- - - - - - - - - - - - - - - -

İnsanlar daima yüksek, soylu ve mukaddes hedeflere yürümelidirler.
Bu tarzda yürüyenler ne kadar büyük fedakarlık yaparlarsa o kadar yükselirler.

~Mustafa Kemal ATATÜRK~

- - - - - - - - - - - - - - - -

Stultum est timere quod vitare non potes.
* * *
Engellemeye gucunuzun yetmeyecegi seyden korkmak aptalcadir.

~Latin Atasozu~

- - - - - - - - - - - - - - - -

Hayal kurma, bilgiden daha onemlidir.
Cunku bilgi sinirlidir, ancak hayal kurma tum dunyayi kapsar.

~ALBERT EINSTEIN~

- - - - - - - - - - - - - - - -

Dünya Çocuk Yılında -2

Her çocuk bir nur topudur,
Paçavralar içine bile düşse
Bir nur topudur.

Dar çağlara gelmese,
Değmese hoyrat ayaklar,
Çamurlara belenmese
Her çocuk bir nur topudur.

El üstü tutulunca,
Çimli sahalarda
Gezdirip koşturunca
Güler nazlı, güzel
Göklerde bir uçurtma.

Örselenmiş doğmuşsa
Onarılsın ister,
Baksınlar, korusunlar
Ana baba yanında olsun ister,
Tanrısal dilekler:
Her çocuk bir nur topudur.

~Behçet Necatigil~

- - - - - - - - - - - - - - - -

Bilim bize öğretebilir, ve sanırım kendi kalplerimiz de bize artık etrafta hayali destekler aramamamızı, göklerde müttefikler yaratmamamızı ama bunun yerine bu dünyayı, kilisenin yüzlerce yıldır yaptığı yer yerine, yaşamak için uygun bir yer haline getirmek amacıyla kendi çabalarımızı kullanmamız gerektiğini artık öğretebilir.

~Bertrand Russell~

- - - - - - - - - - - - - - - -

Mehmet Akif : Şark

"Ne gördün, şark'ı çok gezdin?" Diyorlar. gördüğüm: yer yer,
Harap iller, serilmiş hanümanlar, başsız ümmetler;
Yıkılmış köprüler, çökmüş kanallar, yolcusuz yollar;
Buruşmuş çehreler, tersiz alınlar, işlemez kollar;
Bükülmüş beller; incelmiş boyunlar, kaynamaz kanlar;
Düşünmez başlar, aldırmaz yürekler, paslı vicdanlar;
...
Örümcek bağlamış, tütmez ocaklar; yanmış ormanlar;
Ekinsiz tarlalar, ot basmış evler, küflü harmanlar;
Cemaatsiz imamlar, kirli yüzler, secdesiz başlar;
'Gaza' namıyla dindaş öldüren biçare dindaşlar;
Ipıssız aşiyanlar, kimsesiz köyler, çökük damlar;
Emek mahrumu günler, fikr-i feda bilmez akşamlar\
O gün başladım. o gün akşama kadar islamın garipliğine,
Müslümanların inhitatına
Ağladım, ağladım.
Geçerken, ağladım geçtim; dururken, ağladım durdum;
Duyan yok, ses veren yok, bin perişan yurda başvurdum."

~Mehmet Akif'in Balkan Harbi'nden itibaren türkiye için 10 yıl sürecek olan büyük ve kanlı savaş boyunca Anadolu'da karış karış gezerek vaazlar verdiği sırada, Anadolu coğrafyası ve halkının nasıl perişan bir vaziyette olduğunu vurguladığı şiiri~

- - - - - - - - - - - - - - - -

TADIN MAVİYDİ ROSA | Turgay Yıldız
https://www.youtube.com/watch?v=5IZjIB8nhz4

- - - - - - - - - - - - -
a45UyF587661
- - - - - - - - - - - - -

Grup eposta komutlari ve adresleri	:
Gruba mesaj gondermek icin	:	ozgur-gundem@googlegroups.com
Gruba uye olmak icin	:	ozgur-gundem+subscribe@googlegroups.com
Grup kurucusuna yazmak icin	:	0raj.p0yraz@neomailbox.net  /  oraj.poyraz@openmail.cc
Grup Sayfamiz	:	https://groups.google.com/g/ozgur-gundem/
Arzu ederseniz bloguma da goz atabilirsiniz	:	http://orajpoyraz.blogspot.com/
Özgürlük adam, henüz yeni kurdum. Siyasi iktidarın sürekli yasakladığı, polisiye önlemler ile gizlemeye çalıştığı şeyleri burada biriktireceğim. Videolar, resimler, makaleler falan.	:	http://insulaelibertatis.com/