HABİP HAMZA ERDEM : ABDULHAMİT SEVDASI (III)
Pzt Eyl 26, 2016.
Silk-i sekim-i iştirakiyun
Abdulhamit Sevdası'na devam ediyoruz ya; bugün 'Dil Bayramı'ymış, buradan 'Osmalıca Sevdalıları'na bir selam gönderebiliriz.
Hemen çevrenize bakıp size küfür edildiğini sanmayınız.
Şemsettin Sami bey, Abdulhamit'in 'sansür'ü dolayısıyla, 'sosyalizm'i böyle tanımlamış Fransızca Sözlüğü (Kamus-i fransevi)'nde; sosyalistlerin yanlış yolu.. olarak (1).
Sosyalizm düşmanı mıymış?
Belki değil belki öyle, çok da önemli değil.
Ancak Şemsettin Sami bey, 'Cumhuriyet'i nasıl açıklamış sözlüğünde?
"Cümhuriyet; bir res-i müntehabın taht-ı riyasetinde bulunan bir hey'et".
"Yani seçilmiş bir şefin başkanlığındaki bir heyet".
Sanki bugünkü 'Türkiye' Büyük Millet Meclisi.
Başında da İsmail Kahramanosmanoğulları.
Dr Recep yönetmindeki 'Boynukalınlar heyeti' de denilebilir, ama öyle demeyelim; hem ayıp olur hem de 'tehlikeli'..
'Millet' var mı Şemsettin Sami Bey'efendimizde?
Olmaz olur mu?
Daha doğrusu, Fransızca 'nation' teriminin karşılığı nasıl açıklanmış?
"kavm-ü ümmet".
Hayır öyle değil, 'nation' teriminin karşılığında aynen "millet, kavim" yazıyor diyenler olacaktır kuşkusuz.
Ancak, böyle diyecek olanların, "nationaliser" terimine bakmalarında yarar var.
Ve Şemsettin Sami'de ulusalcılık (haydi milliyetçilik diyelim) "nationalisme" ve ulusalcı (milliyetçi) "nationaliste" yok.
Ama emperyalist (impérialiste) var; "İmparatorluk taraftarı".
Gelelim "Libérté" terimine.. Neymiş? "Serbestlik, ihtiyar".
Ama 'politik anlamı'yla 'özgürlük' var mı? Yok.
Aşağı serbestî yukarı serbesti..
'Başıboşluk' dese belki daha iyi olacak.
Tam da, bugün 'genel olarak' kullanılan anlamı olurdu, değil mi ama?
Çünkü "Libéral"in karşılığı "Cömerd, Kerim, Sehi".
Benzer biçimde, "Tyran" terimi de dar anlamıyla açıklanmış; "gaddar, şedid".
Hükümdar, 'souverain' anlamı gizlenmiş.
Ancak, "Amerika'ya mahsus incir kuşu" anlamına değinilmeden edilmemiş.
"Tyran", yani "Ameika'ya mahsus incir kuşu"!
Küçüğü, yani "tyranneau" ise "Amerika'ya mahsus iskete kuşu".
Kamil Paşa Abdulhamit için ne diyordu?
"Çırağan duvarlarına tünemiş baykuş".
Peki Şemsettin Sami bey bu sözcüklerin 'politik' anlamlarını bilmiyor muydu?
Biliyordu.
Ama "Çırağan duvarlarına tünemiş baykuş" yüzünden, onun koyduğu 'sansür' yüzünden ya-za-mı-yor-du.
Tam da bu nedenle, Türkiye'de bugün bile kimi terimlerin anlamları tam bilinmez.
Hep bir 'kavram kargaşası'ndan sözedilir.
Kaynağı ve kökeni, Osmanlıca olduğu kadar Osmanlıca'nın da 'kasıtlı kullanımı'dır.
Tam da bugün 'Meclis duvarlarına tünemiş karga'lar yüzünden.
Ne kargası olduğuna da okuyucu karar versin.
(Sürecek)
Habip Hamza Erdem
-
Louis Bazin, "Censure ottomane et lexicorgraphie: Le Kamus-i fransevi de Sami Bey", in CNRS, Economie et Sociétés Dans l'Empire Ottoman, Actes de colloque de Strasbourg (1-5 Juillet 1980), 1983, ss:203-206
http://www.guncelmeydan.com/pano/abdulhamit-sevdasi-iii-t43411.html
a45UyF587661-170427144321 Oraj Poyraz oraj.poyraz@openmail.cc
2017/04/29 14:27 2 65 alelma@yahoogroups.com
Doctus cum libro
Kitabiyla bilgin.
(Kendileri bir sey bilmeyip, hazir bilgiyi sunmaya calisanlar icin kullanilir)
Latince Atasozleri
Resulullah sav buyurdular ki:
Su resimleri yapanlar var ya,
-bir rivayette:
Su resimlerin sahipleri var ya!
Kiyamet gunu azab olunacaklar.
Onlara: Su yaptiklarmizi diriltin denir.
Kutubu Sitte 2165
Koklesen Yanilmalar
Bir kisinin yanilmasi butun halkin yanilmasina yol acar, butun halkin yanilmasi da sonradan teklerin yanilmasina. Boylece yanlislik elden ele gelistikce gelisir, bicimden bicime girer; o kadar ki isin en uzagindaki tanik, en yakinindakinden daha cok seyler bilir; olayi son ogrenen ilk ogrenenden daha inancli olur. Bunda da sasilacak bir sey yok; cunku insan bir seye inandi mi ona baskasini da inandirmayi bir borc sayar, kolay inandirmak icin de anlattigina diledigi gibi ceki duzen vermekten, bir seyler katmaktan cekinmez: Karsisindakinin karsi koyma gucunu kirmak, onun kafasinin alabilecegini sandigi gibi konusmak ister.
Michel de Montaigne : Denemeler
| Grup eposta komutlari ve adresleri | : | |
| Gruba mesaj gondermek icin | : | ozgur_gundem@yahoogroups.com |
| Gruba uye olmak icin | : | ozgur_gundem-subscribe@yahoogroups.com |
| Gruptan ayrilmak icin | : | ozgur_gundem-unsubscribe@yahoogroups.com |
| Grup kurucusuna yazmak icin | : | ozgur_gundem-owner@yahoogroups.com |
| Grup Sayfamiz | : | http://groups.yahoo.com/group/Ozgur_Gundem/ |
| Arzu ederseniz bloguma da goz atabilirsiniz | : | http://orajpoyraz.blogspot.com/ |
| BitCoin URL: 16496HKpgEEpx1d6t688HiXXdJP5jdA9xo |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder