ÇİĞDEM TOKER: ELEKTRİKTEKİ REKOR ZAMMIN ARKA PLANI
03 Ocak 2022
Yeni yıla girerken açıklanan zamlar şoke edici oldu. Enerji fiyatlarında yüklü artış bekleniyordu ama bu kadar yüksek oranda değil. Sektördeki deneyimli uzmanlarla konuştum. Anlattıkları – ki, çoğuna muhabir olarak tanıklık edip haberlerini yazdık- katlanması güç bu zamların ardında, neoliberal politikaların yol açtığı ve iç içe geçmiş yapısal ve güncel sorunlara işaret ediyor:
– Ekimde yapılmalıydı: Bir kere geçen ekim ayında mutlaka bir zam yapılması gerekiyordu. Yapılmadı. Onun birikimi yılsonuna eklendi.
– TEK parçalandı: Yaşı yeten okurlar anımsayacaktır. 20 yıl öncesine kadar meskenlerde elektrik sayaçları ortalama 60 günlük okunuyordu. Elektrik faturaları da iki ayda bir geliyordu. 2003'ten itibaren elektrik faturalarında aylık okumaya geçildi. Bu, kısa adı Türkiye Elektrik Kurumu olan TEK'in bölünmesinin sonuçlarından yalnızca biriydi. 90'ların ikinci yarısında başlayan özelleştirme süreci, 2001 krizinin ardından IMF ve Dünya Bankası politikaları doğrultusunda hızlandı.
TEK; üretim, iletim, dağıtım ve ticaret şirketlerine bölündü: TEAŞ, EÜAŞ, TEİAŞ, TEDAŞ, TETAŞ… Bölünen piyasayı düzenlesin diye de Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) kuruldu. Elektrik dağıtımı, Türkiye'yi 21 bölgeye ayırarak 21 şirkete devredildi. Kamunun elindeki kömüre dayalı termik santraller işletme hakkı devri yöntemiyle özel şirketlere satıldı. Oysa bu santrallerin bazıları, kamunun fiyatı kontrol etme olanağı verecek kadar büyüktü.
– Parçalanma borç üretti: Elektrik üretim ve dağıtımını özelleştirme operasyonları büyük borçluluklara yol açtı. Devletin elindeki faturalama yetkisi özel sektöre geçti. Özel sektör, özelleştirme ihalelerine girerken dövizle borçlandığı için faturalar dövize bağlı hale geldi.
– Üretim dövize bağlandı: YEKDEM diye bilinen Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması, temiz enerjiyi teşvik diye sunulmuştu. Ancak bu mekanizma, ülkenin doğal kaynaklarına (ormanlar, meralar) kimi yerlerde "yağma" denebilecek bir faaliyetin teşvikine dönüştü. Mevzuata göre 2015'te bitecekti. Ancak önce beş yıl, sonra altı ay daha uzatıldı. TL dolar karşısında değer kaybettikçe YEKDEM sürdürülebilir olmaktan çıktı.
Öte yandan dağıtım şirketleri de yüksek döviz borçluluğu içine girdi.
Zamda Rusya'nın gölgesi mi var?
EPDK açıklamasında, zamların gerekçesi izah edilirken doğalgaz fiyatlarında 10 katlık artışlardan bahsediliyor.
Sektörde zamlar konusunda ilgili olarak ilgi çekici kulis haberleri dinledim.
BOTAŞ dışında doğalgaz ithalat lisansı bulunan enerji şirketlerinin Rusya ile geçmiş yıllardaki tahkim uyuşmazlığı anımsatılıyor. İthalatçı şirketlerin Gazprom karşısında tahkimi kaybettiğini vurgulayan kaynaklar, şirketlere tahkim öncesi düşük fiyattan gaz satışının sürmesiyle ilgili talep ve tartışmaların sürdüğünü belirtiyor. İddia o ki, Rusya ile yeni bir doğalgaz anlaşması yolunda mesafe kat edilmiş. Tarife, eskiye göre yüksekmiş. Doğalgaz satış fiyatının ticari sır gerekçesiyle açıklanmadığını biliyoruz elbette. Ama kamu zararı oluşturabilecek kadar yüksek olup olmadığı sorusuna not düşelim. (BOTAŞ, Türkiye Varlık Fonu kapsamında olsa bile.)
EPDK ve "dar gelirli" vatandaş
Fahiş zamlarla birlikte konutta kullanılan (tek zamanlı) elektrik faturasında iki kademeli sisteme geçildi:
-Aylık tüketimde 150 kilovatsaate kadar tüketim miktarları için vergi dahil fiyat 1.37 TL/kWh
-150 kilovatsaat üzerindeki tüketim için de 2.07 TL/kWh
EPDK zamlı tarifeleri yayımladığında, akıllara önemli bir soru takıldı. Acaba ikinci kademedeki zamlı tarife, günlük 5 kilovatsaati aşan kısma mı uygulanacaktı, yoksa tamamına mı?
Konuştuğum uzmanlar, günlük tüketimin, faturalarda yer aldığını anımsattı. İkinci kademenin günlük 5 kilovatsaati aşan kısma uygulanması gerektiği görüşünü paylaştı.
EPDK'nın açıklamasında "dar gelirli vatandaşı koruma" ifadesi dikkat çekiyor. Dar gelirli vatandaşı koruma EPDK'nın görev alanına giriyorsa, 5 kilovatsaatin hangi yaşam standartları ve hangi kriterlere göre belirlendiği sorusu, cevap bekler. Belki de 5 kilovatsaat sınırı Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "beyaz Türk" diye nitelediği, pek de kendi seçmeni gibi saymadığı yeni vatandaşlık statüsüyle bağlantılıdır.
https://www.sozcu.com.tr/2022/yazarlar/cigdem-toker/elektrikteki-rekor-zammin-arka-plani-6863936/
- - - - - - - - - - - - - - - -
Siyasetle Ahlakı Ayıranlar, İkisine De Bir Şey Anlamamışlar Demektir.
~JOHN MORLEY~
- - - - - - - - - - - - - - - -
LAFORIZMA
(Balikci gemisi ile petrol arayip halki aldatanlara...)
. . . . . .
Adi Koca degil, hoca da olsa;
Bildigi dualari, gece gunduz okusa;
Yetmese;
Ulemalar el verip, yeni dualar bulsa;
Afroditte; bes yil degil, on yil da denizde kalsa;
Gun olur da bir gun,
Piri Reis petrol bulursa;
Yeminle soyluyorum, iste soz size;
Ben b..kumda boncuk degil, inci bulurum...
~MEHMET HALIL ARIK~
- - - - - - - - - - - - - - - -
SOĞAN BEDAVA
- - - - - - - - - - - - - - - -
İnsan'a karşı savaşırken sonunda ona benzememeliyiz.
Onu alt ettiğiniz zaman bile, onun kötü alışkanlıklarını benimsemeye kalkmayın.
Hiçbir hayvan asla bir evde yaşamamalı, yatakta yatmamalı, giysi giymemeli, içki ve sigara içmemeli, paraya el sürmemeli, ticaretle uğraşmamalı.
İnsan'ın bütün alışkanlıkları kötüdür.
Ve en önemlisi, hiçbir hayvan kendi türünden olanlara zorbalık etmemeli.
Güçlüsü güçsüzü, akıllısı akılsızı, hepimiz kardeşiz.
Hiçbir hayvan başka bir hayvanı öldürmemeli.
Bütün hayvanlar eşittir.
~George Orwell-Hayvan Çiftliği~
- - - - - - - - - - - - - - - -
Dua et. Buyuk guc verir.
~Anonim Nasihat~
- - - - - - - - - - - - - - - -
Siyasetle Ahlakı Ayıranlar, İkisine De Bir Şey Anlamamışlar Demektir.
~JOHN MORLEY~
- - - - - - - - - - - - - - - -
LAFORIZMA
(Balikci gemisi ile petrol arayip halki aldatanlara...)
. . . . . .
Adi Koca degil, hoca da olsa;
Bildigi dualari, gece gunduz okusa;
Yetmese;
Ulemalar el verip, yeni dualar bulsa;
Afroditte; bes yil degil, on yil da denizde kalsa;
Gun olur da bir gun,
Piri Reis petrol bulursa;
Yeminle soyluyorum, iste soz size;
Ben b..kumda boncuk degil, inci bulurum...
~MEHMET HALIL ARIK~
- - - - - - - - - - - - - - - -
SOĞAN BEDAVA
- - - - - - - - - - - - - - - -
İnsan'a karşı savaşırken sonunda ona benzememeliyiz.
Onu alt ettiğiniz zaman bile, onun kötü alışkanlıklarını benimsemeye kalkmayın.
Hiçbir hayvan asla bir evde yaşamamalı, yatakta yatmamalı, giysi giymemeli, içki ve sigara içmemeli, paraya el sürmemeli, ticaretle uğraşmamalı.
İnsan'ın bütün alışkanlıkları kötüdür.
Ve en önemlisi, hiçbir hayvan kendi türünden olanlara zorbalık etmemeli.
Güçlüsü güçsüzü, akıllısı akılsızı, hepimiz kardeşiz.
Hiçbir hayvan başka bir hayvanı öldürmemeli.
Bütün hayvanlar eşittir.
~George Orwell-Hayvan Çiftliği~
- - - - - - - - - - - - - - - -
Dua et. Buyuk guc verir.
~Anonim Nasihat~
- - - - - - - - - - - - - - - -
YEŞİL TOP
- - - - - - - - - - - - - - - -
67.yaş
Benim doğduğum gün
Günler uzamaya başlar
Öyle bir öleceğim ki
Geceler uzamaya başlayacak
Ve öyle bir öleceğim ki
Günlerle gecelerden başka
Hiçkimse öldüğümü anlamayacak
~Aziz Nesin~
- - - - - - - - - - - - - - - -
TEBAA...
https://www.youtube.com/watch?v=lHgy2dKUUzE
- - - - - - - - - - - - - - - -
Dunya, 15 yasindan kucuk cocuklara din dersi vermeyecek kadar durust olursa, belki o zaman ona umut besleyebiliriz.
~Arthur Schopenhauer~
- - - - - - - - - - - - -
a45UyF587661
- - - - - - - - - - - - -
| Grup eposta komutlari ve adresleri | : | |
| Gruba mesaj gondermek icin | : | ozgur-gundem@googlegroups.com |
| Gruba uye olmak icin | : | ozgur-gundem+subscribe@googlegroups.com |
| Grup kurucusuna yazmak icin | : | 0raj.p0yraz@neomailbox.net / oraj.poyraz@openmail.cc |
| Grup Sayfamiz | : | https://groups.google.com/g/ozgur-gundem/ |
| Arzu ederseniz bloguma da goz atabilirsiniz | : | http://orajpoyraz.blogspot.com/ |
 Özgürlük adam, henüz yeni kurdum.Siyasi iktidarın sürekli yasakladığı, polisiye önlemler ile gizlemeye çalıştığı şeyleri burada biriktireceğim. Videolar, resimler, makaleler falan. | : | http://insulaelibertatis.com/ |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder