Fwd: [OzgurGundem] M KURAMI

-------- Forwarded Message --------

Date:	Thu, 27 Aug 2015 08:35:16 +0000 (UTC)
From:	Levent Erturk levbaba@yahoo.com

 

"Ne atom bombasi / Ne Londra Konferansi / Bir elinde cimbiz / Bir elinde ayna / Umurunda mi dunya ?"

Orhan Veli Kanik bu dizelerle hanimlara biraz takilmisti. Bugunlerde ayni sey benim icin de gecerli. Elimde cimbiz veya ayna yok. Ama onun yerine "Buyuk Tasarim" kitabi var. Okuyorum. Dunya umurumda degil. Siyasetcilerin cambazliklari ve onlarin ugrunda kafa goz yaran insanlarin kavgalari onlarin olsun.

Kitabin daha girisi bir beyin firtinasi ile baslamakta. Kuantum fiziginin ve klasik fizigin birlestirilmesinde M Kurami nihai bir cozum olabilir mi? Daha onceki yillarinda Dr Stephen Hawking Sicim Kuramlarina supheyle yaklasmaktaydi fakat oyle gorunmekte ki, zaman icinde fikrini degistirmeye baslamis. M (Membrane/Zar) Kurami, 5 ayri sicim kuramini birlestirmek icin 1990'li yillarda gelistirilmistir ve 11 boyutu olan bir evren ongorur. Boylece bizim algilayabildigimiz 4 boyutlu uzay-zaman aslinda 11 boyutlu bu evren icinde dolasmaktadir. Sorun bu 11 boyutu bizim 4 boyut olarak ifade etmeye calismamizda. Bir denemeye gore, bizim yasadigimiz evren, hiperbolik uzay-zamanin yuzeyi olabilir. İlla 4 boyut pesinde kosmamiz gerekmez, M kurami 11 boyut uzerinde calisir ve bizler onun sadece 4 boyutlu AdS (Antide Sitter) uzay zamani uzerindeki izdusumumu (hologrami) inceleyerek bilesik fizik kuramina varabiliriz. 

Tum bunlari yorumlayabilmek icin, once elbette klasik fizigin "gecmise" yonelik anlayisini bir kenara atmak gerekir. Bunu kisaca hatirlarsak, klasik fizikte bir parcacik N zaman icinde belli noktalarda bulunmus ise, filmi geriye sararak tarihceye de ulasabilir. Diyelim ki bir P parcacigi x1,x2,x3....x48,x49,x50 noktalarindan gecmisse, geriye dogru x50,x49 ..vs gidip x1 noktasina varabiliriz. Zaten "sagduyumuz" bunu gerektirir. Ama kuantum fizigi soz konusu oldugunda sagduyu denilen sey ise yaramaz ! Dr Hawking'den alintiliyorum:

"Geleneksel evren anlayisina gore, nesneler kesin tanimlanmis yollar izler ve gecmisleri bellidir. Onlarin kesin yerlerini zamanin her âninda belirleyebiliriz. Bu hesaplama gundelik amaclar icin yeterince basarili olmakla birlikte, 1920'li yillarda bu klasik resmin, varolusun atom ve atom alti duzeylerinde gozlemlenen tuhaf davranislari aciklayamadigi ortaya cikti. (...) Kuantum tarih kuramina gore, bir sistemin tek bir gecmisi yoktur. Bir sistem butun olasi gecmislere sahiptir. Bu durum sagduyuya aykiri gibi gorunmekte. Ama sagduyu, atomun derinliklerini veya evrenin erken donemindeki davranisini anlamamizda gecerli degildir."

Eger bir sistemin sonsuz sayida gecmisleri olabiliyorsa, o zaman sonsuz sayida gelecegi de olabilir. Ama herhangi bir sistemin olasi sonsuz geleceklerden baska birine degil, tam da bizim algiladigimiz simdi'ye sapmasinin sebebi nedir? Veya bir sebebi olmali midir? Dahasi, bizim algiladigimiz simdi'nin olasi senaryolar icindeki tek ve gercek simdi oldugundan emin olabilir miyiz? Kuantum fizigine gore: hayir! Bizim simdi'mizin, bir baska olasi simdi'den (ve gecmisten ve gelecekten) daha "dogru" olmasini gerektirecek hicbir arguman yoktur. O zaman, birden cok evren olabilir ve hepsi kendi icinde tutarli olabilir. Alintiliyorum:

"M kuramina gore tek evren bizimki degil. Aksine, M kurami cok sayida evrenin yoktan varedildigini ongorur. Bu evrenlerin ortaya cikmasi dogaustu bir gucun veya Tanri'nin mudahalesini gerektirmez. Aslinda bu coklu evrenler kendiliklerinden fizik yasalarindan dogarlar. Her evren pek cok olasi gecmise ve simdiki zaman gibi, fiskiristan cok sonraki bir zamana karsilik gelen sayisiz olasi duruma sahiptir. Bu durumlarin cogu bizim gozlemledigimiz evrene hic benzemeyecektir ve herhangi bir yasam formunun varligi icin hic uygun olmayacaktir. Sadece cok azi bizim gibi canlilarin varligina izin verecektir. Boylece bizim varligimiz, bu ucsuz bucaksiz evrenler dizisinden yalnizca varolusumuza uygun olanlari sececektir."

Bu fikirleri ancak Hawking capinda bir deha one surebilirdi. Eger bir daha ve dikkatle okursaniz (ve onceki bilgilerinizi hatirlarsaniz) Hawking'in yaklasiminin sadece fizik degil, evrimsel-biyoloji, astro-biyoloji ve astro-fizikte karsilasilan acmazlari da sona erdirebilecegini farkedersiniz. Mesela galaksi icinde "yasanabilir kusaga" sahip neden bunca az gezegen bulundugu, evrimsel surecin neden tersine islemedigi, ayni sekilde klasik fizikteki tarih anlayisinda seylerin hareketlerinin neden tersinemez oldugu gibi tum sorular zaman icinde, yeni bir anlayis cercevesinde cevaplanabilir. Ortada sadece bir tane cevap olmayacaktir, cunku gercekligin akiskan dogasi buna izin vermemektedir. Peki cozum nedir? 

Sanirim M Kurami cercevesinde, formul ureten formul gibi bir duruma dogru ilerleniyor. Aslinda bunun ipuclarini "Hayat Oyunu" isimli simulasyon programi ile, 70'li yillarda matematikci John Conway vermisti. Hayat Oyunu simulasyonunda, bir x-y matriksi icinde yer alan parcaciklarin mutlaka uymalari gereken 3-4 temel kural bulunmaktadir. (Dilerseniz buna varolusun getirdigi zorunluluk diyelim) Parcaciklar, aslinda hep ayni temel kurallara uyarak, o kadar farkli mekanlar olustururlar ki, onlarin herbirinin ayri formullerle tasarlandigini dusunmeye baslayabiliriz ve herbiri icin ayri matematik gelistirebiliriz. Gelistirilen her alt matematik, kendi icinde tutarli olacak ama obur mekanlarin (uzay-zaman boyutlarinin) matematigi ile uyusmiyacaktir. Boylece, farkli uzay-zaman mekanlarinin farkli kuramlarla ele alinmasi gerektigi gibi bir yanilsama ortaya cikabilir. Oysa gercekte ise bunlarin tumu ayni yasalarin, gorecelik cercevesinde farkli uzay-zamanlarda yansimasindan baska bir sey degildir.

Simdilik bu kadar. Kismetse, okudukca, kitaptan farkli bolumleri sizlerle paylasirim. 

Saygilar

 

_________________________________________

Gormek, bir kum tanesinde bir dunya,

Dunyayi bir kum tanesinde gormek ...

                      William Blake (1757-1827)

__._,_.___

---

Posted by: Levent Erturk <levbaba@yahoo.com>

---

_

Af dileyen, kendi kendini itham eder.

Tolstoy

NISA - 89 Onlar sizin kendileri gibi kafir ve boylece es olmanizi isterler.
Allah yolunda goc etmedikce onlardan dost edinmeyin.
Bunu kabul etmez de yuz cevirirlerse onlari tutun, buldugunuz yerde oldurun...
TEVBE - 5 Hurmetli aylar cikinca Allah a es kosanlari nerede bulursaniz oldurun.
Yakalayip hapsedin.
Gelip gececekleri butun yollari tutun.
Fakat tovbe ederler, namaz kilarlar ve zekat verirlerse onlarin pesini birakin...

Zamanimizin Paradox u

Daha yuksek binalarimiz, ama daha kisa sabrimiz var; daha genis oto yollarimiz, ama daha dar bakis acilarimiz var.

Daha cok harciyoruz, ama daha az seye sahibiz; daha fazla satin aliyoruz, ama daha az hosnut kaliyoruz.

Daha buyuk evlerimiz, ama daha kucuk ailelerimiz; daha cok ev gerecleri, ama daha az zamanimiz var.
Daha cok egitimimiz, ama daha az sagduyumuz; daha fazla bilgimiz, ama daha az bilgeligimiz var.
Daha cok uzmanimiz, ama yine de daha cok sorunumuz; daha cok ilacimiz, ama daha az sagligimiz var.

Cok fazla alkol ve sigara tuketiyoruz, cok savurganca para harciyoruz, cok az guluyoruz, cok hizli araba kullaniyor, cok cabuk kiziyoruz, cok gec saatlere kadar oturuyor, cok yorgun kalkiyoruz, cok az okuyor cok fazla TV izliyoruz ve cok ender sukrediyoruz.
Mal varliklarimizi cogalttik, ama degerlerimizi azalttik.
Cok konusuyoruz, cok az seviyoruz ve cok $ik nefret ediyoruz.

Gecimimizi saglamayi ogrendik, ama yasam kurmayi ogrenemedik.
Yasamimiza yillar kattik, ama yillara yasam katamadik.
Aya gidip gelmeyi ogrendik, ama yeni komsumuzla karsilasmak icin caddenin karsisina gecmekte sorunumuz var.
Dis Uzayi fethettik, ama ic dunyamizi edemedik.
Daha buyuk isler yaptik, ama daha iyi isler yapamadik.
Havayi temizledik, ama ruhumuzu kirlettik.
Atoma hukmettik, ama onyargilarimiza edemedik.
Daha cok yaziyoruz, ama daha az ogreniyoruz.
Daha cok plan yapiyoruz, daha az sonuca variyoruz.
Kosusmayi ogrendik, ama beklemeyi ogrenemedik.
Daha fazla bilgiyi depolamak, her zamankinden daha cok kopya cikarmak icin daha cok bilgisayar yapiyoruz, ama git gide daha az iletisim kuruyoruz.

Zaman artik, hizli hazirlanan ve yavas sindirilen yiyeceklerin; buyuk adamlar ve kucuk karakterlerin; yuksek karlar ve sig iliskilerin zamanidir.
Gunumuz artik, iki maasin girdigi ama bosanmalarin daha cok oldugu, daha suslu evler, ama dagilmis yuvalarin oldugu gunlerdir.
Bu gunler, hizli seyahatler, kullanilip atilan cocuk bezleri, yok edilen ahlaki degerler, bir gecelik iliskiler, obez bedenler ve neselendirmekten sakinlestirmeye hatta oldurmeye kadar her seyi yapabilen haplarin oldugu gunlerdir.
Vitrinlerde her seyin sergilendigi, ama depolarda hicbir seyin olmadigi bir zamandayiz.

George Carlin

Grup eposta komutlari ve adresleri	:
Gruba mesaj gondermek icin	:	ozgur_gundem@yahoogroups.com
Gruba uye olmak icin	:	ozgur_gundem-subscribe@yahoogroups.com
Gruptan ayrilmak icin	:	ozgur_gundem-unsubscribe@yahoogroups.com
Grup kurucusuna yazmak icin	:	ozgur_gundem-owner@yahoogroups.com
Grup Sayfamiz	:	http://groups.yahoo.com/group/Ozgur_Gundem/
Arzu ederseniz bloguma da goz atabilirsiniz	:	http://orajpoyraz.blogspot.com/