Eyyyyyy Mürteciler, eyyy inatçı cahiller.
Lütfen bu yazıyı okuyun.
Ve tartışmalarınızda yaptığınız hataları, ya da art niyetle saptığınız çirkefçe yolları bilin istedim.
L2fSIJNoA0xfSNxA
CARL SAGAN'IN PALAVRA TESPİT YÖNTEMLERİ
Matematiksel 6 Haziran 2018 17 723 Görüntülenme
Carl Sagan'ın Karanlık Bir Dünyada Bilimin Mum Işığı kitabı bilgi kirliğinin yayıldığı hatta kasıtlı propaganda aracı olarak dünyanın her yerinde yoğun olarak kullanıldığı şu günlerde herkesin okuması gereken bir kitap.
Sagan'ın kitabında önerdiği palavra tespit yöntemleri şunlar:
1 – Size 'gerçek' diye sunulan olguları bağımsız kaynaklardan teyit edin.
2- Argümanı destekleyen kanıtların tartışılmasını destekleyin. Bu tip bir tartışmayı farklı iki fikri savunan ve hakikaten konunun uzmanı olan kişilerden dinleyip farklı perspektifleri değerlendirmek önemlidir.
3- Otorite kaynaklı argümanların çok kıymeti yoktur. Geçmişte pek çok otorite hata yaptı gelecekte de yapacaklar. Bilimde otorite değil uzmanlık önemlidir.
4- Birden fazla hipotez oluşturun. Herhangi bir şeyi açıklamak gerektiğinde gözlediğiniz şeyi açıklayabilecek tüm alternatif hipotezleri düşünün. Ardından bu alternatiflerin her birini nasıl test edebileceğinizi de düşünün. Bu testten başarıyla geçen açıklamanın doğru olma ihtimali ilk aklınıza gelen ve gözünüze güzel görünen açıklamadan daha yüksektir.
5- Bir hipotezi sadece size ait diye fazla benimsemeyin. Sizin hipoteziniz de diğerleri gibi gerçeği bulma yolunda bir ara duraktır. Kendinize neden bu fikri beğendiğinizi sorun diğerleri ile adil bir şekilde karşılaştırın. Kendi hipotezinizi reddetmeniz için ne gerektiğini düşünmeye çalışın. Bunu siz yapmadığınız takdirde başkaları yapacaktır.
6- Bulgularınızı ve gözlemlerinizi rakamlara dökmeye çalışın. Eğer öne sürdüğünüz açıklama herhangi bir şekilde ölçülebiliyor ve rakamsal (nicel) olarak ifade edilebiliyorsa bu yöntemle farklı hipotezleri karşılaştırmanız çok daha kolay olacaktır. Net olmayan ve nitel (kalitatif) kavramlar için çok fazla açıklama öne sürülebilir. Elbette açıklama bulmamız gereken pek çok nitel konu da var ama bunlara ilişkin kanıtlar bulmak her zaman daha zordur.
7- Açıklamanız bir argümanlar zincirine dayalı ise bu zincirdeki ilk önerme ve akabindeki tüm argümanların doğru olması gerekir. Unutmayın birbirine bağlı bir mantık zincirindeki argümanların bazılarının doğruluğu açıklamayı desteklemeye yetmez.
8- Okkam'ın usturasını anımsayın. Elimizde gözlemlediğimiz olguyu aynı derecede iyi açıklayan iki hipotez olduğunda çok sayıda ön koşulu gerektirmeyen ve daha basit açıklama genelde doğru olandır.
9- Hipotezinizin nasıl yanlışlanabileceğini kendinize sorun. Test edilemeyen ispatlanması mümkün olmayan önermelerin pek kıymeti yoktur.
Sagan aynı kitapta bir iddiayı inceleyip teyit ederken ne yapmamız gerektiği kadar ne yapmamamız gerektiğine de değiniyor. Böylelikle Sagan'ın palavra tespit kiti günlük hayatta sıklıkla karşılaştığımız 20 adet argüman ve mantık safsatasını özetliyor:
1- Adam karalama (ad hominem): Yapılan argümandaki hatalara değil argümanı yapan kişiye saldırmak
2- Otorite safsatası (argument from authority): Kişinin söylediklerinin geçerliliğine değil ünvanına bakıp söylediğini geçerli saymak
3- İstenmeyen etki argümanı: Yapılan argümanı kanıtlarla desteklendiği için değil istenmeyen sonuçları engellemek için doğru kabul etmek
4- Cehalete başvurma (appeal to ignorance): Ortaya sürülen argümanı kanıtlarla desteklendiği için değil aksini gösteren kanıt yokluğu nedeniyle doğru saymak
5- Özel durum argümanı (special pleading): Argümanı destekleyen delil yokluğunda argümanı destekleyecek veri bulmaktansa veri yokluğuna bahane bulmak
6- Varsayılan cevap argümanı (assuming the answer): Argümanın destekleyen önermenin argümanın neden doğru olması gerektiğini cevaplamaması
7- Gözlem iltiması (observational selection): Argümanı güçlendiren örnekleri dikkate alırken aksini gösterenleri yok varsaymak
8- Küçük sayı istatistiği: Argümanı destekleyen örneklerin sayısının çok az ve limitli olmasını dikkate almamak
9- Tutarsızlık: Yapılan argümanın mantık kurgusunun aynı kişinin diğer savunduğu şeylerle tutarsız olması
10 – Buradan bu sonuç çıkmaz argümanı (non-sequitur): Argümanı desteklemek adına verilen önermenin argümanın doğruluğu ile hiç bir ilgisi olmaması
11- Ardışıklık safsatası (post hoc ergo propter hoc): İki olayın birbirini takip etmesi nedeniyle ilkini ikincinin nedeni varsaymak
12- Anlamsız soru safsatası: Argümanı lehinde sonlandırmak için mantıklı bir şekilde cevaplanamayacak soru sormak
13- Sahte ikilem (false dichotomy): Pek çok olasılık olan bir durumda sadece iki seçenek olduğunu ve bunlardan birini seçmek gerektiğini iddia etmek
14- Kısa döneme karşı uzun dönem safsatası: Sahte ikilem benzeri bir safsatadır ama çok kullanıldığı için ayrıca bahsetmekte fayda var. Biri yakın diğer uzak dönemde önemli olacak iki durumu sanki birinden birini seçmek zorundaymışçasına lanse etmek
15- Kaygan zemin (slippery slope): Küçük bir olayın çığ etkisi ile uzak gelecekte kaçınılmaz şekilde çok büyük ve önemli bir başka olaya neden olacağını var saymak
16- Neden /sonuç ilişki karmaşası: Tesadüfi olarak birlikte gözlenen olay ya da istatistiklerin birbiriyle otomatikman neden sonuç ilişkisi içinde olduğunu varsaymak. Oysa iki değişkenin birbiri ile korelasyonu olması her zaman neden sonuç ilişkisi olduğunu göstermez
17- Korkuluk argümanı (strawman): Tartışan kişinin karşısındakinin argümanını saptırarak saldırmayı daha kolay haline getirmesi
18- Bastırılmış kanıt / cımbızlama argümanı: Argümanı savunan kişinin karşı tarafın öne sürdüğü veri ve kanıtları görmezden gelmesi
19- Sinsilik argümanı (weasel words): Bir argümanı savunurken bilinen ve onu zayıflatacak şeyleri bilerek hasır altı etmek
20 – İstatistik cehaleti: İstatistiksel verilerin anlamını kavramamak:
Hepimiz önümüze gelen iddiaları Sagan'ın önerdiği esasları anımsayarak değerlendirmeli yaptığımız argümanlarda da bahsettiği mantık safsatalarını kullanmaktan kaçınmalı karşımıza gelen kanıtlar sağlamsa daha önce inandıklarımızla çelişiyor olsa bile fikrimizi değiştirmekten imtina etmemeliyiz.
Sagan'ın da dediği gibi:
"Bilimin kalbinde birbiriyle çelişen iki kavramın temel dengesi yatar: yeni fikirlere karşı açık fikirli olmak (ki bu fikirler bazen son derece acayip ya da alışılmadık olabilir) ve ister eski ister yeni olsun her fikrin eleştirel düşünce ve şüphecilik ile detaylıca incelenmesi. Ancak bu şekilde engin saçmalıkları engin gerçeklerden ayırmak mümkün olabilir. "
Işıl Arıcan
Tam metin: https://yalansavar.org/2016/12/28/carl-saganin-palavra-tespit-yontemleri/
https://www.matematiksel.org/carl-saganin-palavra-tespit-yontemleri/?fbclid= IwAR1BVnKoWY30QX3RS9V8fq_8wINNjtnTO28pRAdXU27DxAytn3QyAPVOjWk
- - - - - - - - -
Dunyada hersey icin medeniyet icin hayat icin basari icin en hakiki mursit bilimdir fendir.
Gazi Mustafa Kemal ATATURK
- - - - - - - - -
JEAN MESLIER : SAGDUYU TANRISIZLIGIN ILMIHALI
49. IYILIKLER VE KOTULUKLER DOGANIN ZORUNLU NEDENLERI VE ESERLERIDIR. BUNDA HICBIR SEYI DEGISTIRMEYEN ALLAH NE ALLAHTIR ?
Evren olabildigi seyden baska bir sey degildir*. Evrende duygulu varliklar haz ve aci duyarlar. Yani bazen hos, bazen acikli bicimde duygulanirlar. Bu eserler, bu sonuclar zorunludur. Bu eserler, kendi ozel duyularima gore etkide bulunan etkenlerden olusur. Bu eserler, benim kendi yaratilisim ve icerigimin bir sonucu olarak, zorunlu bicimde ya hosuma gider ya da gitmez. Ayni yaratilis, bu etkenlerin bazilarindan sakinmaya, bunlari ortadan kaldirmaya, uzaklastirmaya ve yok etmeye; bazilarini ise aramaya, arzu etmeye, elde etmeye zorunlu kilar. Her seyin zorunluluk sonucu oldugu alemde, hicbir seye yaramayan, her seyi olagan akisina terk eden bir Allah, zorla kabul ettirilen bir sahsiyetten baska bir sey midir? O, kendisinin de bagli oldugu genel yasalarda hicbir sey degistirmeyen sagir bir Allah'tir. Benim lehimde ancak pek az bir sey yapmak isteyen zatin "sonsuz kudret"i kac para eder? Benim mutluluguma karsi ilgisiz olan bir zatin iyiligi, sonsuz buyuklugu nerede? Bana sonsuz bir iyilik yapabilecegi halde sinirli bir iyilik bile yapmak istemeyen bir zatin teveccuhu benim neme yarar?
* Dun ve Yarin adli ve Dr. Gustave Le Bon'dan cevrili kitabin "Felsefi Gorusler" bolumune bakiniz.
- - - - - - - - -
| Grup eposta komutlari ve adresleri | : | |
| Gruba mesaj gondermek icin | : | ozgur_gundem@yahoogroups.com |
| Gruba uye olmak icin | : | ozgur_gundem-subscribe@yahoogroups.com |
| Gruptan ayrilmak icin | : | ozgur_gundem-unsubscribe@yahoogroups.com |
| Grup kurucusuna yazmak icin | : | ozgur_gundem-owner@yahoogroups.com |
| Grup Sayfamiz | : | http://groups.yahoo.com/group/Ozgur_Gundem/ |
| Arzu ederseniz bloguma da goz atabilirsiniz | : | http://orajpoyraz.blogspot.com/ |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder