Cumhuriyet 01.02.2011

İlk Arena Olayı

Prof. Dr. Cengiz KUDAY

“Bizans İmparatorluğu” olarak da anılan “Doğu Roma İmparatorluğu” VI. yüzyılın ilk çeyreğinde siyasal ve dinsel açıdan büyük bir kargaşa içindeydi.

I. Jüstinyen böyle bir ortamda, MS. 527’de tahta çıktı. Bu sırada önceki imparator Anastasyas’ın varisleri, iktidar üzerinde hak iddia etmeye devam ediyorlardı.

Jüstinyen imparator olur olmaz, boş olan devlet hazinesini düzenlemek, bozulan idari yapıyı ve yargısal yapıyı değiştirmek üzere belirlediği politikaları izlemeye koyuldu. Bundan huzursuz olan halk kitleleri, kışkırtılmaya ve tepki göstermeye hazır durumdaydılar. Dinsel eğilimlerin yarattığı çatışma ortamı da ayrı bir huzursuzluk kaynağıydı.

Bir başka rahatsızlık kaynağı ise IV. yüzyıldan beri Bizans başkentinde politika sahnesinde önemli rol oynayan araba yarışlarında “Maviler” ile “Yeşiller” adlı taraftar grupları idi. Her iki grup, sahip oldukları büyük güçle, hem saray ve hem de halk kitleleri üzerinde rahatsızlık yaratıyorlardı.

I. Jüstinyen başlangıçtan beri, “Yeşiller” karşısında “Maviler”in yanında yer alıyor ve pek çok konuda onlara destek oluyordu. Eşi Teodora ise karşı grup olan “Yeşiller” taraftarıydı. Ama Jüstinyen’e her konuda destek oluyordu.

- Toplumda bazı yüksek görevlilerin ve hükümet yetkililerinin yolsuzlukları,

- Arazi sahiplerinin sahip olduğu ve elde ettiği olanaklar,

Beş yılık bir dönemden sonra kızgın kitlelerin ayaklanması için uygun koşullar doğdu. Ayaklanmanın ilk ateşi 13 Ocak 532’de Hipodromda yapılan yarışlar esnasında imparator temsilcisi Kolopodes’in “Yeşiller”i tahrik eden, aşağılayıcı bir konuşması sonrasında onun aleyhine yapılan tezahüratla başladı. Yeşiller tarafından kışkırtılan halkın “zafer zafer” haykırışları ile başlattığı isyan, bir iki gün içinde diğer rakip grup “Maviler”in de “Yeşiller”e katılmasıyla bütün kente yayıldı. Ayasofya, Aya İrini kiliseleri ve Zeus Hamamı başta olmak üzere birçok değerli yapı yakıldı, yıkıldı

İsyanı bastırmak isteyen Jüstinyen,15 Ocak’ta halkın şikâyetlerine neden olan bir idareciyi görevden aldı. Fakat isyancıları yatıştırmak mümkün olmadı. O ana kadar şehir dışında tutulan ordu birlikleri, General Basilarius komutasında şehre girdiler.

İsyancılar Hipodroma (Arenaya) sığınmaya mecbur oldular. Dönemin tarihçilerinden Proskopius ve Malalas’ın anlatımlarına göre, 18 Ocak 532’de burada büyük bir katliam yaşandı. 30-35 bin kişi kılıçtan geçirildi. Ayaklanmaya destek veren senatörlerin ve soyluların mülkleri ellerinden alındı ve sahip oldukları tüm ayrıcalıklar kaldırıldı.

Ayaklanmadan aldığı ders sonrasında, Jüstinyen çıkardığı yasalarla, arazi sahiplerinin, idarecilerin, yüksek bürokratların yetkilerini sınırladı. Suiistimalleri önlemeye yönelik bir dizi önlem aldı.

Sonunda Jüstinyen’in uygulamaları, bugün bütün Avrupa devletlerinin yasalarına temel teşkil eden Roma Hukukuna dayanak oldu…

--  -~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~-~ BİR BAYRAM YEMEĞİNDE  Korkarım felekte bir gün Bir bayram yemeğinde. Anam, babam gibi kardeşlerimde, En güzel dalgınlığında ömrün. Beni gurbette sanıp Keşke gelseydi bu bayram Diyecekler. Ve birdenbire yürekler, Aynı acıyla yanıp Hepsinin gözleri yaşaracak. Öldüğümü hatırlayarak.  Cahit Sıtkı TARANCI  oO-------------------------------------------------------------------Oo  http://orajpoyraz.blogspot.com/